Zbierasz kanie? Uważaj, żeby nie wrzucić do koszyka czubajnika ponurego. Wygląda prawie tak samo jak czubajka kania, ale ma gorszy, nieprzyjemnie gorzki i ziemisty smak. Jest to jednak grzyb jadalny, nie spowoduje więc problemów po spożyciu, jednak może zepsuć obiad. Jak rozpoznać tego sobowtóra i nie dać się nabrać w lesie?
Czubajnik ponury – co to za grzyb?
Czubajnik ponury to jadalny grzyb, który w smaku jest jednak wyraźnie gorszy niż czubajka kania. Często bywa mylony z kanią, szczególnie przez mniej doświadczonych grzybiarzy. Niektórzy nazywają go „fałszywą kanią” albo „ponurakiem”. Niedoświadczeni grzybiarze mylą go z kaniami i myślą, że jedzą przepyszne "sowy", a w istocie przygotowują mniej smaczne czubajniki. Czubajnik ponury jest bardzo podobny do innego gatunku grzyba: czubajnika czerwieniejącego.
Jak wygląda czubajnik ponury?
Kapelusz czubajnika ponurego ma do 15 cm średnicy, jest brązowawy, z ciemniejszym środkiem i łuseczkami na powierzchni. Trzon jest cienki, pusty w środku. Blaszki czubajnika ponurego mają biało-kremowy odcień, a ostrza blaszek są czerwonawe. Po uszkodzeniu nabierają czerwonawego odcienia.
Młode czubajniki ponure wyglądają zupełnie inaczej niż kanie, jednak dorosłe grzyby coraz bardziej przypominają właśnie czubajki kanie. W miarę wzrostu grzybów ich kapelusze zaczynają pękać i widoczne stają się wyraźne "łuski", inaczej zwane "dachówkami". Poniżej czubajnik ponury:
Adobe Stock, Henk
Czym czubajnik ponury różni się od czubajki kani?
Oto kilka szczegółów:
- Największą różnicą pomiędzy czubajką kanią a czubajnikiem ponurym jest trzon. Pierścień obydwu grzybów jest ruchomy, jednak wygląd trzonu jest inny. Czubajki kanie mają "zygzakowaty" wzór na trzonie, a czubajniki ponure mają gładki, włóknisty trzon. To główna różnica, którą trzeba sprawdzić.
- Kapelusz czubajnika ponurego jest zazwyczaj mniejszy, ma do ok. 15 cm. Czubajki kanie mają kapelusz sięgający nawet 40 cm średnicy. Dorosłe owocniki kani są więc zdecydowanie większe niż czubajniki. Niewyrośnięte kanie mogą być jednak mylone z czubajnikami ponurymi, gdyż będą miały zbliżone rozmiary.
- Kapelusz czubajnika ma znacznie więcej łusek niż kapelusz czubajki kani. Łuski w czubajniku są ciemniejsze, więc ogólnie cały kapelusz grzyba ma ciemniejszy kolor.
- Zapach – czubajnik ponury nie pachnie przyjemnie, w przeciwieństwie do kani, która ma charakterystyczny, lekko orzechowy i typowo grzybowy zapach. To jednak detal, po którym dwa grzyby odróżnią tylko doświadczeni grzybiarze.
Gdzie rośnie czubajnik ponury? Występowanie w Polsce
Czubajnika ponurego możecie spotkać głównie w parkach, ogrodach i na obrzeżach lasów liściastych i mieszanych. Lubi gleby żyzne i wilgotne, zwłaszcza po deszczu. W Polsce nie jest bardzo powszechny, ale zdarza się w całym kraju – szczególnie w cieplejszych miesiącach, od lipca do września. Często rośnie w tak zwanych "czarcich kołach".
Czy jest jadalny?
Czubajnik ponury jest jadalnym grzybem, jednak jego smak nie jest zadowalający. Wiele osób po zebraniu i przygotowaniu czubajników myśli, że zjadło kanie. Przez to, że smak nie jest satysfakcjonujący (ziemisto-gorzki), nabiera przekonania, że "nie lubi kani". Oczywiście po opanierowaniu grzyba i usmażeniu go na głębokim tłuszczu, nieprzyjemny smak częściowo będzie zamaskowany. Realnie czubajniki ponure są po prostu niesmaczne w porównaniu do aromatycznych czubajek kani.
