Wielka Sobota to dla katolików czas ciszy, skupienia i oczekiwania. To właśnie dlatego w wielu domach ten dzień wciąż wiąże się z postem, ale czy rzeczywiście jest on wtedy obowiązkowy? Sprawdziliśmy, co na ten temat mówi Kościół, aby raz na zawsze rozwiać wszelkie wątpliwości. 

Skąd bierze się zwyczaj postu w Wielką Sobotę?

Choć formalnie Wielka Sobota nie jest dniem postu nakazanego przez Kościół, w Polsce wciąż wiele osób zachowuje w tym dniu wstrzemięźliwość od pokarmów mięsnych. Powody są różne:

  • Tradycja rodzinna – „tak zawsze było”, „babcia nie pozwalała nawet próbować jajka z koszyczka”.
  • Szacunek dla symboliki dnia – to dzień grobu Pańskiego, a więc czas milczenia i zadumy.
  • Forma duchowej ofiary – rezygnacja z mięsa może być znakiem wewnętrznego przygotowania do wielkanocnej radości.

Prawdą jest natomiast to, że Wielka Sobota kończy czas Triduum Paschalnego, dlatego w tym duchu wiele osób postanawia zrezygnować z mięsa dla symbolicznego wyciszenia, pokory i duchowej czujności. 

Wielu wiernych spożywa pierwszy mięsny posiłek dopiero po Liturgii Paschalnej, wieczorem w sobotę lub nawet w niedzielę rano. W niektórych rodzinach właśnie po powrocie z kościoła następuje symboliczne "złamanie postu", które może mieć formę wspólnego śniadania lub przekąski. Warto jednak rozróżnić tradycję od obowiązku, a w Wielką Sobotę obowiązek postu nie wynika z prawa kanonicznego, lecz jedynie z dawnego zwyczaju.

Co mówi o tym kościół?

II Polski Synod Plenarny (1991–1999), który stanowił ważne wydarzenie dla Kościoła w Polsce po przemianach ustrojowych, ujednolicił i uporządkował wiele kwestii dotyczących życia religijnego. W sprawie postu sformułował jednoznaczne stanowisko. Oto cytat ze strony internetowej diecezji siedleckiej, która powołuje się na postanowienia synodu:

„Wstrzemięźliwość i post obowiązują w Środę Popielcową oraz w piątek Męki i Śmierci Pana naszego Jezusa Chrystusa (Wielki Piątek). Zwyczajowo zachowujemy wstrzemięźliwość od pokarmów mięsnych w Wigilię Bożego Narodzenia oraz Wielką Sobotę ze względu na wyjątkowy charakter tych dni w Polsce — ale spożycie mięsa w tych dniach nie jest grzechem.”

To bardzo klarowne rozróżnienie. Kościół nie nakłada w Wielką Sobotę obowiązku postu ścisłego ani wstrzemięźliwości od mięsa. Można jeść mięso, nie popełniając tym samym grzechu. Dni obowiązkowego postu i wstrzemięźliwości są jasno określone w Kodeksie Prawa Kanonicznego:

  • Post ścisły: Środa Popielcowa i Wielki Piątek (ograniczenie ilości spożywanych posiłków i zakaz jedzenia mięsa).
  • Wstrzemięźliwość od mięsa: wszystkie piątki roku (z wyjątkiem uroczystości).

Czy święcenie pokarmów oznacza koniec postu?

To częste pytanie. Święcenie pokarmów w Wielką Sobotę nie kończy postu. Sam obrzęd jest radosny i pełen świątecznej atmosfery, ale nie oznacza, że od razu można rozpocząć wielkanocne ucztowanie. W sensie liturgicznym dopiero Wigilia Paschalna rozpoczyna świętowanie Zmartwychwstania, dlatego zaleca się, by zachować umiar w jedzeniu aż do jej zakończenia.