Często, kiedy przygotowujesz przetwory w domu, sięgasz po słoiki i nakrętki z recyklingu – i bardzo dobrze. To ekologiczne i ekonomiczne podejście. Ale łatwo tu o pułapkę, przez którą cała twoja praca pójdzie na marne. Problem zaczyna się wtedy, gdy nie sprawdzisz dokładnie stanu zakrętek.

Być może przy poprzednim otwieraniu musiałeś podważać wieczko nożem, stukać nakrętką o blat albo używać siły przy otwieraniu słoika – wtedy wieczko mogło się delikatnie albo poważnie odkształcić. Pasteryzacja to łatwy proces, ale wymaga trzymania się zasad, a jednym z podstawowych warunków jest szczelne zamknięcie słoików, żeby bezpiecznie przechować je do zimy albo i dłużej. 

Jak sprawdzić, czy nakrętka nadaje się do ponownego użytku?

Zanim w ogóle zaczniesz pasteryzować, weź do ręki każdą nakrętkę i dokładnie się jej przyjrzyj. Jeśli zobaczysz jakiekolwiek wgniecenia, odpryski farby, rdzawe plamy albo skrzywiony rant – odłóż ją. Taka nakrętka może wyglądać „w miarę ok”, ale nie zapewni szczelności. Najczęstsze uszkodzenia to mikroskopijne odkształcenia, których gołym okiem możesz nie zauważyć, ale one wystarczą, by zakrętka nie złapała próżni.

Przyłóż nakrętkę do czystego słoika i sprawdź, czy pasuje równo – czy się nie kiwa i łatwo wkręca. Następnie naciśnij delikatnie palcem środek zakrętki – jeśli „klika” albo ugina się, to nie będzie dobrze trzymać. Takie zakrętki nadają się już tylko do wyrzucenia lub na słoiki z suchymi produktami – np. przyprawami. Jeśli masz wątpliwości, nie ryzykuj. Kup nowe nakrętki – koszt to grosze w porównaniu do wartości przetworów, które mogą się zmarnować.

Jak prawidłowo przygotować słoiki i nakrętki do pasteryzacji?

Czyste i wyparzone słoiki to podstawa udanej pasteryzacji, tak samo jak suche i szczelne nakrętki. Umyj słoiki i nakrętki w gorącej wodzie z dodatkiem płynu do naczyń lub sody oczyszczonej. Jeśli widzisz osad, np. po poprzednich przetworach, usuń go szczoteczką. Następnie dokładnie wypłucz wszystko czystą, gorącą wodą.

Słoiki możesz wygotować we wrzątku przez 10 minut lub wstawić do piekarnika nagrzanego do 120°C na ok. 15 minut (bez zakrętek). Nakrętki najlepiej wygotować osobno – wystarczy im kilka minut we wrzątku.

Po wyparzeniu nie wycieraj słoików ściereczką – zostaw je do naturalnego wyschnięcia do góry dnem na czystej ścierce papierowej. Upewnij się, że wszystko jest całkowicie suche, zanim zaczniesz nalewać do słoików gorące przetwory.

Pasteryzacja w garnku krok po kroku

To najpopularniejsza metoda, idealna do konfitur, ogórków, przecierów pomidorowych i innych klasyków.

  1. Wybierz odpowiedni garnek – musi być na tyle głęboki, żeby słoiki nie wystawały ponad poziom wody.
  2. Wyłóż dno ściereczką – zapobiegnie to pękaniu słoików od bezpośredniego kontaktu z dnem.
  3. Ustaw słoiki – włóż napełnione i zakręcone słoiki do garnka. Pomiędzy nimi zostaw trochę luzu, żeby się nie stykały.
  4. Zalej gorącą wodą – woda powinna sięgać do 3/4 wysokości słoików lub ich zakrętek.
  5. Zagotuj i utrzymuj temperaturę – gdy woda zacznie wrzeć, zmniejsz ogień i pasteryzuj:
  • małe słoiki (200–300 ml): 15-20 minut
  • średnie (500 ml): 20-25 minut
  • 1-litrowe: ok. 30 minut

Po zakończeniu pasteryzacji wyjmij słoiki szczypcami i postaw do góry dnem na ściereczce. Przykryj je grubym ręcznikiem i zostaw do wystudzenia. Po wystudzeniu sprawdź, czy wieczko się nie ugina pod naciskiem – jeśli jest wklęsłe i twarde, wszystko poszło dobrze.

Pasteryzacja w piekarniku – wygodna alternatywa

Jeśli pasteryzujesz większe ilości przetworów, piekarnik może okazać się wygodniejszy. Nie trzeba pilnować wody, a cały proces jest bardziej suchy i czysty. Całość przeprowadzisz w 4 krokach: 

  1. Nastaw piekarnik na 120°C (bez termoobiegu).
  2. Włóż słoiki – ustaw je na blasze, nie za blisko siebie. Zakrętki powinny być lekko dokręcone, nie na siłę.
  3. Podgrzewaj 20-30 minut – czas zależy od wielkości słoików i rodzaju przetworów. Dla dżemów i przecierów wystarczy 20 minut, dla warzyw w zalewie – 30.
  4. Po upieczeniu – wyjmij słoiki i szybko dokręć nakrętki (jeśli wcześniej były tylko lekko zakręcone). Odstaw je do góry dnem i przykryj ręcznikiem.

Piekarnik pozwala pasteryzować kilka blach na raz – sprawdza się, gdy robisz większe ilości zapasów na zimę.

Pasteryzacja w zmywarce – hit ostatnich lat

Choć może brzmieć nietypowo, wiele osób z powodzeniem pasteryzuje w zmywarce. To metoda bezobsługowa, choć nadaje się raczej do przetworów z dużą ilością cukru lub octu. Oto krótka instrukcja:

  1. Włóż słoiki do zmywarki – ustaw je na dolnej półce, zachowując odstępy.
  2. Ustaw program – wybierz cykl z temperaturą ok. 70-75°C (np. intensywny lub eco). Nie używaj detergentów.
  3. Uruchom cykl – po zakończeniu wyjmij słoiki, sprawdź zakrętki i ewentualnie je dokręć. Odstaw do góry dnem.

Pasteryzacja w zmywarce nie sprawdzi się przy produktach o niskiej kwasowości, takich jak mięso, fasola czy zupy – tu potrzeba wyższych temperatur. Ale do dżemów, kompotów, pikli czy sosów pomidorowych – jak najbardziej.