Ziemniaki to jeden z tych produktów, które są przechowywane zimą niemal w każdym polskim domu. Aby przetrwały w dobrej kondycji kilka miesięcy, nie wystarczy jedynie schować je do piwnicy. Przede wszystkim istotny jest wybór odpowiedniej odmiany, dopiero w drugiej kolejności stworzenie im odpowiednich warunków.

Nie wszystkie ziemniaki nadają się do długiego leżakowania – niektóre szybko kiełkują, inne stają się miękkie lub tracą smak. Wybierając odpowiednią odmianę i przestrzegając kilku prostych zasad, będziesz cieszyć się zapasem smacznych ziemniaków aż do wiosny.

Irys – najlepsza odmiana ziemniaków na zimę

Ziemniaki Irys to średnio późna, uniwersalna odmiana. Cechuje się żółtą skórką oraz jasnożółtym, zwartym miąższem, który dobrze zachowuje strukturę po ugotowaniu. Bulwy są średnie lub duże, o regularnym kształcie i płytkich oczkach, co znacznie ułatwia ich obieranie. Dzięki umiarkowanej zawartości skrobi, Irysy są wszechstronne w kuchni – nadają się do gotowania, smażenia, pieczenia czy przygotowywania frytek i zapiekanek.

Odmiana ta uprawiana jest w Polsce od lat i znajduje się w krajowym rejestrze COBORU (Centralny Ośrodek Badania Odmian Roślin Uprawnych). Cieszy się dużą popularnością szczególnie wśród tych, którzy uprawiają ziemniaki nie tylko do bieżącego spożycia, ale również z myślą o dłuższym przechowywaniu.

Jedną z największych zalet Irysów jest ich odporność na ciemnienie miąższu, co oznacza, że nawet po kilku miesiącach przechowywania ziemniaki te wyglądają estetycznie na talerzu i nie zmieniają smaku. Są również odporne na uszkodzenia mechaniczne, co jest ważne podczas zbiorów i transportu – niełatwo się obijają i nie gniją tak szybko, jak bardziej delikatne odmiany.

Dlaczego Irysy dobrze znoszą przechowywanie?

O odporności Irysów na długie magazynowanie decyduje kilka cech.

  • Przede wszystkim mają dobrze wykształconą, stosunkowo grubą skórkę, która chroni miąższ przed wysychaniem i uszkodzeniami. Ta naturalna bariera ogranicza utratę wody i spowalnia proces kiełkowania.
  • Irysy wykazują również wysoką odporność na choroby rozwijające się w czasie przechowywania – m.in. suchą i mokrą zgniliznę oraz parcha. To kluczowy atut, ponieważ wiele odmian traci jakość nie z powodu samego czasu przechowywania, ale przez rozwój infekcji, które pojawiają się w zbyt wilgotnym lub zbyt ciepłym środowisku. 
  • Ziemniaki tej odmiany dobrze znoszą standardowe warunki domowej piwnicy – jeśli temperatura waha się między 4 a 6°C, a wilgotność nie przekracza 90%, zachowują świeżość przez wiele miesięcy.
  • Odmiana Irys ma też stosunkowo niski potencjał kiełkowania. Oznacza to, że przechowywana w odpowiednich warunkach nie wypuszcza pędów zbyt szybko – często pozostaje w dobrym stanie aż do wiosny.

Na co zwrócić uwagę podczas zakupu Irysów?

Wybierając ziemniaki z myślą o zimowym przechowywaniu, zwróć uwagę na kilka szczegółów.

Bulwy powinny być zdrowe, twarde, bez oznak uszkodzeń mechanicznych, zgnilizny czy przebarwień. Należy unikać egzemplarzy z zielonkawą skórką – świadczy to o obecności solaniny, która pojawia się przy długotrwałym naświetleniu. Takie ziemniaki nie nadają się do przechowywania, ponieważ są już osłabione.

Ziemniaki przeznaczone do przechowywania nie powinny być myte – mokre bulwy są bardziej podatne na pleśń i szybciej się psują. Lepiej wybierać te z suchą, nienaruszoną skórką, nawet jeśli są lekko zabrudzone ziemią.

Nie bez znaczenia jest także czas zakupu. Ziemniaki zebrane w drugiej połowie sezonu – we wrześniu lub październiku – są lepszym wyborem niż te z początku zbiorów. Mają lepiej wykształconą skórkę i są mniej wrażliwe na warunki przechowywania.

Najlepsze warunki do przechowywania ziemniaków

Aby ziemniaki przetrwały w dobrej kondycji przez całą zimę, trzeba zapewnić im odpowiednie warunki.

  • Najlepiej przechowują się w ciemnym, chłodnym, suchym i dobrze wentylowanym pomieszczeniu. Idealna temperatura to 4-6 stopni. W niższych temperaturach ziemniaki zaczynają się przekształcać – ich skrobia zamienia się w cukier, co wpływa na smak i strukturę. Z kolei zbyt wysoka temperatura przyspiesza proces kiełkowania i rozwoju chorób.
  • Nie należy przechowywać ziemniaków w pomieszczeniach ogrzewanych ani w kuchni – nawet jeśli są trzymane w szafce, temperatura w takich miejscach zwykle przekracza optymalny poziom. Piwnica, garaż lub chłodna spiżarnia to najlepsze miejsca, o ile panuje tam stała temperatura i nie ma wilgoci.
  • Ziemniaki najlepiej przechowywać w drewnianych skrzynkach, workach z naturalnych materiałów lub po prostu w przewiewnych pojemnikach. Nie powinny być ułożone w zbyt wysokich warstwach – bulwy znajdujące się na dole mogą zostać przygniecione i szybciej się psuć. Warto je też co jakiś czas przeglądać i usuwać te, które zaczęły się psuć – jeden chory ziemniak może bardzo szybko zepsuć resztę.
  • Światło jest kolejnym czynnikiem, który negatywnie wpływa na jakość przechowywanych bulw. Pod jego wpływem ziemniaki zaczynają zielenieć i wytwarzać substancje niepożądane podczas przechowywania. Dlatego konieczne jest trzymanie ich w całkowitej ciemności lub osłonięcie np. jutowym workiem czy grubym papierem.
  • W przypadku dłuższego przechowywania dobrze sprawdza się również dosypywanie niewielkiej ilości popiołu drzewnego między warstwy ziemniaków – pomaga to ograniczyć rozwój pleśni i gnicia.