W ostatnim czasie przestrzegaliśmy was przed kilkoma sobowtórami kani, co wywołało wasze reakcje choćby na naszym kanale messenegerowym w serwisie Facebook. Tym razem pójdziemy w inną stronę – także przedstawimy mniej znane grzyby, które jednak zdecydowanie warto włożyć do swojego koszyka.
Gąska zielonka (Tricholoma equestre) znana jest wśród Polaków także pod nazwami: zielonka, siwka zielona, czubajka zielona, gąska konna czy też gąska końska. Wśród doświadczonych grzybiarzy uchodzi za bardzo smaczny i wartościowy grzyb jadalny. Jej charakterystyczna zielono-żółta barwa sprawia, że łatwo ją przeoczyć wśród opadłych liści i igieł, ale kiedy już ją znajdziecie – trudno się oprzeć, by nie zabrać jej całego koszyka.
Jak wygląda gąska zielonka?
Kapelusz gąski zielonki ma kolor od żółtozielonego po oliwkowy, często z delikatnymi, ciemniejszymi łuskami. Ma średnicę od 5 do 15 cm, z wiekiem staje się bardziej spłaszczony. Blaszki są gęste, żółtawe, zbiegające na trzon. Sam trzon również ma barwę żółtawą, czasem z lekkim zgrubieniem u podstawy. Miąższ jest jędrny, żółtawy i ma przyjemny zapach porównywany do mącznego.
Można ją pomylić z innymi gąskami – na przykład z gąską siarkową, która ma intensywniejszy kolor i nieprzyjemny zapach, albo niestety z trującą gąską żółtą. Dlatego zawsze zwracajcie uwagę na wszystkie cechy i zbierajcie tylko grzyby, co do których jesteście absolutnie pewni.
Gdzie rośnie gąska zielonka?
Gąska zielonka rośnie przede wszystkim w lasach sosnowych i mieszanych, szczególnie na glebach piaszczystych. Tworzy mikoryzę z sosną – więc jeśli widzicie młode zagajniki sosnowe z mchem i igłami, to bardzo możliwe, że właśnie tam znajdziecie zielonki.
Pojawia się późno – zazwyczaj od września do listopada, a w cieplejsze lata nawet do grudnia. Lubi chłodne, wilgotne warunki, więc często wyrasta po jesiennych deszczach. Występuje w całej Polsce, ale szczególnie często spotkacie ją na Mazurach, w Borach Tucholskich i w Puszczy Noteckiej.
Zbieranie gąski zielonki
Gąska zielonka najlepiej smakuje, gdy jest młoda i jędrna – wtedy też ma najbardziej intensywny kolor. Starsze egzemplarze też można zbierać, ale nie powinny być zbyt rozwinięte ani miękkie. Zielonki są dość trwałe i dobrze znoszą transport.
Zbierajcie je ostrożnie – najlepiej delikatnie wykręcić z ziemi lub podważyć nożem. Warto je przebrać już w lesie – zdarzają się egzemplarze robaczywe, zwłaszcza gdy jest ciepło.
Czy gąska zielonka jest w 100% jadalna?
Gąska zielonka przez wiele lat była uznawana za jeden z najlepszych grzybów jadalnych. Jednak od początku XXI wieku pojawiły się doniesienia o przypadkach zatrucia po spożyciu dużych ilości tego grzyba – szczególnie przy długotrwałym spożywaniu. Dotyczy to jednak bardzo dużych ilości i jedzenia ich dzień w dzień.
W Polsce nadal uznaje się ją za grzyb jadalny, ale zaleca się umiar – lepiej zjeść ją raz czy dwa w sezonie, nie codziennie. Zawsze dobrze ją ugotujcie lub usmażcie – na surowo zdecydowanie nie wolno jej spożywać.
Jej miąższ jest jędrny i elastyczny, a smak intensywny – niektórzy twierdzą, że to dwa razy lepsza wersja kani. Ma przyjemny, lekko orzechowy posmak i świetnie sprawdza się jako baza do sosów i farszów.
Jak przyrządzić gąskę zielonkę?
Jak gotować gąski zielonki? Jak najprościej – oczyśćcie, pokrójcie w plasterki i wrzućcie na suchą patelnię, żeby odparowała nadmiar wody. Potem dodajcie masło, cebulkę i przyprawy – i gotowe. Świetnie smakuje też duszona z cebulą i śmietaną albo zapiekana w cieście francuskim.
Można ją też marynować w occie, suszyć (choć nieco traci na aromacie) i dodawać do zup. Zielonka dobrze komponuje się z kaszami, jajkami i pieczywem – spróbujcie ją podać na gorącej grzance z masłem czosnkowym.
Getty Images, nndanko
